Beste Rotterdammers,

Rotterdam 11 juni 2018 Brief Stadsgeneeskunde

Laat ik me allereerst excuseren. Ik gebruik moeilijke woorden en beleidstaal. Dat doe ik weliswaar met reden, ik wil graag serieus genomen worden door beleidsmakers en bestuurders. Het is van belang dat zij begrijpen dat er andere wegen zijn richting een gezonde en welvarende stad dan de wegen die we nu bewandelen. Hoop dat ik voldoende duidelijk ben en anders wil ik het graag toelichten. Mijn naam is Rini Biemans en ik ben stadsdokter (sinds 2013), zelf benoemd weliswaar, maar wel de eerste ter wereld (bij mijn weten). Samen met mijn vrouw Karin en een heleboel mensen zijn we 15 jaar in de Rotterdamse volkswijken bezig geweest om een manier te ontdekken waarmee we de stad, groener, gezonder en gezelliger konden maken zonder extra kosten en dat is gelukt!

Dat is prachtig! Maar zo simpel kan het toch niet zijn. Toch is dit zo en als je erover nadenkt is dat ook niet zo raar. Vergelijk het met een kluwen wol die in de war zit. Om deze te kunnen ontwarren moet je rustig en doordacht te werk gaan. Dus dat is niet zo heel erg moeilijk, maar je moet wel je geduld bewaren. Achterstandsproblemen zijn als een kluwen wol, daar moeten we niet lukraak aan gaan trekken maar behoedzaam en standvastig doorgaan met ontwarren en oplossen. Volop teleurstellingen en successen, maar de aanhouder wint.

Stadsgeneeskunde, zoals we onze methode hebben gedoopt, is deze nieuwe oplossingsrichting voor gezondheidsproblemen van ons modern leven te weten; overgewicht, depressie, stress en eenzaamheid met hieraan gelieerd verslavingen aan middelen, gokken, seks, games, schoonmaken, sociale media, etc. Stadsgeneeskunde werkt met een nieuwe vakman/vrouw (Tuinman(m/v)) in ons publieke domein, die het mogelijk maakt een decentrale integrale zelfsturende praktijk te ontwikkelen. Deze stuurt op ‘positieve gezondheid’ en een manier van werken die deelnemers gezonder/weerbaarder maakt. Het werkt op twee sporen, de individuele deelnemers en de leefomgeving in de hele wijk. Dit is een geheel nieuwe preventieve strategie als aanvulling de gezondheidszorg, die vooral ziekte tracht te voorkomen, te genezen of dragelijk te maken op individueel niveau.

De huidige gezondheidszorg is verworden tot een pandemonium aan oorzaken, gevolgen, diagnoses en therapieën. Waarbij het gemeenschappelijke kenmerk is dat al deze benaderingen uitgaan van een individueel probleem (ziekte) en een individuele therapie (genezing). Daarnaast gaat het steeds meer om individuele zorg en verminderen van ons lijden. Er is altijd een therapeut en/of therapie en een patient/client, waarbij er een dienst van mens tot mens geleverd wordt. Dit wordt gezien als een economische transactie die vergoed wordt door de zorgverzekeraar.

Echter als we naar de statistieken kijken zien we dat de volksgezondheid achteruit gaat en dat er een grote kloof tussen arm en rijk aan het ontstaan is. De huidige gezondheidszorg kent dan ook geen andere preventiestrategie dan vroeg-diagnostiek, voorlichting en vaccinatie. Dit is wisselend succesvol, maar betekent in bijna alle gevallen meer diensten meer kosten meer medicalisering. Meer onderzoek naar verfijndere diagnostiek, naar betere therapieën en naar betere zorg gefinancierd door farmaceutische industrie, fondsen en overheden. Dit suggereert een soort van ‘uiteindelijk zullen we alles oplossen’, maar zorgt er in de praktijk voor dat er veel minder aandacht en middelen zijn voor werkelijke effectieve preventie.

De gezondheidszorg beperkt zich tot betaalde individuele therapie/zorg voor iedereen, geen gezondheidsbevordering voor alle mensen tegelijk. Voor alle mensen tegelijk is er geen geld, omdat dit niet terugverdiend kan worden door marktpartijen. Alle zorgpartijen verdienen immers juist aan ziekte en zullen dus niet sturen op zo weinig mogelijk patienten. Tegelijkertijd kunnen overheden hier enorm veel geld mee besparen, omdat zij de grote baathouder is bij een gezondere bevolking.

Stadsgeneeskunde heeft deze ‘systeemfout’ gekozen als uitgangspunt om een nieuwe oplossingrichting te ontwikkelen op het gebied van volksgezondheid en stedenbouw. Stadsgeneeskunde gaat uit van het standpunt dat zowel ziekte als gezondheid een gemeenschappelijk resultaat is van de manier waarop we samenleven en onze wereld vormgeven. De grootste verbeteringen op het gebied van onze gezondheid hadden dan ook geen medische oorzaken, maar kwamen ten gevolge van betere economie, betere huizen, riolering, conserveer technieken, e.d. Dit is zeer succesvol gebleken want momenteel zijn nog slechts 6% van onze zorgkosten toe te schrijven aan deze fysieke oorzaken. 94% wordt inmiddels veroorzaakt door onze levensstijl en is zeer afhankelijk van de omgeving waarin we leven, de opleiding die we genoten en de mensen waarmee we omgaan.

Stadsgeneeskunde is een nieuwe strategie die nodig is - naast innovatie van de gezondheidszorg zelf – om het tij te keren en de nieuwe risicofactoren van ons moderne leven net als de vroegere zo goed mogelijk te neutraliseren. Vanuit deze visie heeft Creatief Beheer de afgelopen 15 jaar een methode ontwikkeld in de dagelijkse praktijk, die ingrijpt op de levensomstandigheden van mensen via het dagelijks onderhoud. We werken met een nieuwe onafhankelijke beroepsgroep de Tuinman(m/v) naast de wijkagent, die samen met vrijwilligers en bewoners wijken groen en kindvriendelijk maakt. In groene wijken komt 30% minder depressie en 15% minder overgewicht voor. Dat zijn indrukwekkende cijfers. We hebben berekend dat als je op deze manier het onderhoud organiseert dit een maatschappelijk rendement van 200% oplevert. Al zou het de helft zijn dan is het nog enorm en meer dan het proberen waard.

Groenonderhoud werd en wordt vooralsnog niet gezien als een serieuze rendabele investeringsmogelijkheid in volksgezondheid en stadsnatuur. Dit is nog steeds het domein van de ruimtelijke ordening, stedenbouw en landschapsontwerp, uitsluitend partijen met een fysieke insteek, die weinig effect op de volksgezondheid sorteert. Het dagelijks onderhoud bungelt er nog steeds als een kostenpost achteraan, terwijl hier het werkelijke rendement verstopt ligt onder het afgetrapte kleedje van het groenonderhoud.

Hier ligt dan ook ons grootste probleem. Om onze praktijk in het verleden te kunnen ontwikkelen hebben we ons in allerlei bochten moeten wringen voor financiering - alles was te duur en moest goedkoper - met name de laatste vier jaar werd dit steeds moeilijker. We hebben om deze reden onze ‘experimentele praktijk’ noodgedwongen afgebouwd.

We hebben besloten onze aanpak alleen nog uit te voeren zoals we die voor ogen zien en verder willen ontwikkelen met gemeente en marktpartijen.

Om dit beleidsmatig überhaupt mogelijk te maken hebben we de gemeente Rotterdam november 2017 via het Right to Challenge uitgedaagd tot het gezamenlijk vormgeven van deze stadsgeneeskunde-trajecten. Dit heeft de gemeente serieus opgepakt en daar zijn we heel blij mee. Echter het is een hele toer om stappen te maken want er zijn nogal wat mensen die er wat over te zeggen hebben.

We werken met een onderlegger en samenwerkingsovereenkomsten (vossencontracten) om het proces stapsgewijs te kunnen laten groeien en de praktijk te laten doorlopen (de kluwen wol). Continuïteit in de uitvoering is cruciaal i.v.m. onze vrijwilligers en de opdracht (dagelijks onderhoud). Dit lijkt te gaan lukken. We zijn nu in een fase waarin we spreken over de financiën en hoe we het maatschappelijk rendement zichtbaar maken en optimaliseren. Het geheim zit hier in ketenverbinding en samenvoegen van middelen. Ik kan het niet vaak genoeg zeggen, het allerbelangrijkste punt om te begrijpen voor beleidsmakers en bestuurders is dat ze geld kunnen verdienen met het gezond maken van hun burgers en dat dit niet heel erg moeilijk is. Bewoners, ondernemers en deelnemers (vrijwilligers) begrijpen het meestal vanzelf als we eenmaal aan de slag gaan. Zoals gezegd de essentie is simpel en voor iedereen te begrijpen. In de uitvoering is de aanpak begrijpelijker voor mensen, daar zorgt de Tuinman(m/v) voor. Dit is ook de basis waarom het zo goed werkt het brengt de menselijke maat terug in het publieke domein.

Het is nu wachten op het nieuwe college en de wethouders want die beslissen aangaande het Right to Challenge, aan ons om het ondertussen zo goed mogelijk voor te bereiden. We zijn van ver gekomen en hebben veel cynisme en hoon overwonnen. Dat valt trouwens te verwachten als je aan zoiets begint, maar volgens mij is de tijdgeest veranderd en steeds meer mensen gaan voelen dat het echt anders moet. De tijd is er rijp voor!

Hoogachtend en wakend over uw gezondheid,

Dokter Biemans