We bedachten ‘het ratten paradijs’ als antwoord op de toegenomen rattenoverlast en de geringe kennis bij mensen over de gunstige effecten van natuur op gezondheid in de wijken waar we werken. We dachten ook dat een betere manier van vangen mogelijk was: diervriendelijker en effectiever. We hadden hiervoor een aanvraag ingediend bij Citylab010 en die werd gehonoreerd december 2016. We starten met een maandelijks ‘rattenoverleg’ en hebben een testkooi ingericht om te experimenteren.

Al snel bleek dat veruit de meeste professionals, die we spraken vangen redelijk zinloos vinden, als je niets aan de oorzaak doet. Bovendien is vangen van ratten al een groot probleem op zich (ze zijn heel slim), laat staan diervriendelijk vangen. We zagen dan ook geen ratten in onze proefkooien en bovendien hadden we een extra probleem. Wat gaan we met de levend gevangen ratten doen ? Uitzetten in de natuur is geen optie. Uiteindelijk is doden toch noodzakelijk. Je kunt dit dan beter meteen doen. Gifvrij vangen is wel zinvol, vanwege de resistentie tegen vergif en het vervuilen van de voedselketen. Gaandeweg zagen we het probleem anders en ook de oplossing ervan. 

​

De angst voor de rat vertroebelt het zicht

De beeldvorming rond de rat en werkelijke gezondheidsrisico’s komen niet meer overeen met de werkelijkheid. Dit is ‘historisch gegroeid’ en exemplarisch voor onze huidige omgang met de ‘gevaren’ van de natuur. De natuur kent risico’s, maar de positieve effecten van stadsnatuur op onze gezondheid zijn vele malen groter. Dus is de aangewezen strategie is goede voorlichting over de gevaren, maar ook over de gunstige effecten van stadsnatuur op de volksgezondheid.

Het gevaar voor de volksgezondheid, de grootste reden van onze angst voor ratten, blijkt tegenwoordig nagenoeg nihil te zijn. We hebben als samenleving dus een verouderd risicoprofiel als het gaat om volksgezondheid en preventie. De rat laat dit zien en hoe we de overlast van deze dieren trachten te verminderen laat zien hoe we omgaan met natuur, gezondheid en stad. 

 

De werkelijke risico’s op het gebied van gezondheid

De werkelijk grote bedreigingen voor onze volksgezondheid in deze tijd zijn juist van een heel andere aard zijn; ongezond eten, binnenzitten, weinig bewegen, stress, armoede, verslaving, eenzaamheid, e.d. Op het gebied van preventie werken we met een verouderd risicoprofiel. De aanpak van rattenoverlast toont dit heel concreet, een relatief klein risico trachten te vermijden en een veel groter risico niet benoemen.

 

Ratten wijzen ons de weg

Er is veel expertise op het gebied van vangen, maar veel minder op het gebied van natuurlijk gedrag van ratten. Juist door deze kennis zijn nieuwe strategieën te ontwikkelen die de rattenpopulatie in steden zodanig te beheren, dat er geen overlast ontstaat.

De rattenoverlast is in feite een symptoom van ‘iets anders’ en hier toont zich ook de mogelijkheid dat door de rattenoverlast op te lossen er ook een heleboel andere problemen op te lossen zijn. Een win-win situatie (doorbraak) op het gebied van preventieve geneeskunde teneinde de ‘werkelijke risico’s voor de volksgezondheid’ aan te pakken. Eigenlijk is dat een hele mooie vondst en strategie, die ook gedragen wordt door de meeste mensen die we spreken, inclusief de experts bij de gemeente.

Een natuurlijke groene omgeving, waar kinderen vrij en vaak kunnen buitenspelen is goed voor een gezonde ontwikkeling van kinderen en het welbevinden van bewoners. Als dit ook wordt verbonden met een prettige sociale omgang tijdens de activiteiten wordt het nog effectiever. Het gaat hier om een groot effect, een groene wijk heeft bijvoorbeeld 15% minder overgewicht en 30% minder depressies bij bewoners.