Dokter Biemans over leefomgeving en gezondheid

We zijn deze interviewreeks begonnen om uit leggen wat we precies doen als Creatief Beheer en waarom een Tuinman(m/v) zo nodig is voor de volksgezondheid.

Prima, maar wat moet ik dan nu vragen ?

Het centrale begrip is ‘individuele leefomgeving’ en in hoeverre deze de gezondheid bepaald. De essentie van stadsgeneeskunde is dat je mensen gezonder maakt door hun leefomgeving te verbeteren.

Hoe doe je dat dan ?

Om dat te begrijpen moet ik eerst uitleggen wat wij onder leefomgeving verstaan. Onze leefomgeving is dynamisch en voor ieder mens anders. Het is een samenspel van fysieke, sociale en mentale factoren. Om deze integraal te verbeteren dien je vanuit een totaal ander perspectief te handelen, dan men nu gewend is.

Wat voor perspectief dan?

Het feit dat gezondheid niet individueel, maar contextueel wordt bepaald. Inmiddels blijkt uit onderzoek dat puur fysieke omgevingsfactoren, bijv. luchtverontreiniging, geluidsoverlast, milieuvervuiling slechts 6% van onze ziektelast (kosten in gezondheidszorg) veroorzaken. De rest zijn gecombineerde factoren en deze zijn per definitie dynamisch en individueel bepaald. Dus of je gezond bent is maar zeer ten dele je eigen verantwoordelijkheid.

Met name bewoners van zogenaamde achterstandswijken leven 5 tot 7 jaar korter en hebben ook nog 12 jaar meer last van chronische aandoeningen dan het landelijke gemiddelde. Als je deze mensen de schuld geeft van hun ziekte span je het paard achter de wagen. Ze zitten namelijk in een ziekmakende omgeving.

Waar worden ze dan ziek van?

Mensen zijn supersociale wezens, dus erbij horen is erg belangrijk. In achterstandswijken is veel armoede en sociale isolatie, deze mensen hebben eigenlijk continu stress en voelen zich overbodig. Dat sloopt je en dan ben je weinig gemotiveerd om een gezonde levensstijl aan te meten. Het is erg belangrijk dat mensen gezien worden en het klinkt lullig, maar als je mensen als mensen behandeld (zo als jezelf behandeld zou willen worden) knappen ze daar enorm van op.

Daarnaast zijn mensen vaak totaal niet op de hoogte van wat nu wel of niet gezond is. Bijvoorbeeld het feit dat het supergezond is als kinderen in hun eerste jaar voldoende buiten zijn en in de natuur spelen is totaal onbekend.

Wij mensen zijn gemaakt om in de natuur te zijn. Een kinderkamer is niet meer dan slecht nagemaakte natuur met die frutseltjes die draaien en steeds hetzelfde deuntje spelen. Vergelijk dat eens met het schaduwspel van bladeren en vogeltjes die fluiten. Net zoals kinderen leren lopen en praten leert ook het immuunsysteem de buitenwereld kennen.

Die eerste levensjaren zijn cruciaal voor hun verdere ontwikkeling en we doen daar nauwelijks iets mee. Terwijl juist hier een enorme kans ligt om op een simpele manier latere problemen te voorkomen op gezondheidsgebied.

Hoe weet u dat ze stellig ?

Dit is gewoon wetenschappelijk onderzoek van de laatste 10 jaar, het staat echter haaks op wat we gewend zijn. Bijvoorbeeld poetsen met tandpasta is eigenlijk niet nodig, bovendien vervuild het ook oppervlaktewater met microplastic. Maar probeer maar eens een gewoonte te stoppen, erg lastig. Ikzelf poets ook nog gewoon met tandpasta, tja, je bent dat zo gewend. Bovendien wat moeten al die tandpastaproducenten gaan doen.

Hoe verander je dat dan ?

Stap voor stap, daarom zijn die tuinen zo belangrijk en goede vakmensen ter plekke. Het opstarten is best lastig, maar als het eenmaal loopt wordt het steeds eenvoudiger. Daar zijn we nu volop mee bezig, mensen te doordringen van het feit dat een heleboel problemen aan de ‘onderkant’ van onze samenleving vrij eenvoudig zijn op te lossen en het ook nog geld oplevert. Het is begrijpelijk dat het zo stroef en langzaam gaat, maar de bal ligt nu vooral bij de overheid om dit perspectief te omarmen en werkelijk preventieve programma’s te starten in wijken waar nodig.