Complexe Analyse

In deze column of beter essay deel ik mijn gedachten rond de complexe analyse. Dit is een manier van kijken waarbij je via een 'onderdeel' naar het 'geheel' kijkt. Bijvoorbeeld een radartje in een klok geeft veel weg van hoe de klok werkt zeker als hij nog in de klok zit en je alle verbindingen en correlaties kunt meten. Het radartje is verbonden met al het overige in een klok. Een klok is een machine, hoe ingewikkeld en ingenieus ook, het blijft een machine. Levende wezens en ecosystemen zijn complex. Dat wil zeggen ten dele onvoorspelbaar. In tegenstelling tot een klok zijn bij ons niet alle verbindingen zichtbaar en meetbaar. Dat kan ook niet want we hebben er meer dan er zichtbare atomen in het universum zijn. Onvoorstelbaar veel. Meer ook dan er verbindingen in alle machines op aarde zijn. Ergo; als alles direct of indirect met elkaar verbonden is kun je spreken van een 'verbonden geheel'.

Wat is dat verbonden geheel dan? Alles wat bestaat of kan bestaan. Dat kan je niet overzien. Het enige wat we hebben zijn 'radartjes' waarbij we de verbindingen bestuderen. Deze kunnen we lineair als oorzaak-gevolg-treintjes aan elkaar verbinden. Bijvoorbeeld de zon komt op omdat de aarde draait. Alles draait om elkaar heen in het universum en overal komen zonnen op als iemand ze kan zien. Wij zijn verbonden met de zon door ons perspectief op aarde. De zon bepaalt dag en nacht voorziet ons van energie en doet af en toe uitbundig met noorderlicht. De zon duwt ons in onze lineaire wereld waarbij we tijd per rondgang meten. Als je anders naar het ‘radartje’ kijkt verandert zowel het 'radartje als het geheel'. Het geheel dat je nooit kunt overzien omdat je er onderdeel van bent.

Laten we eens kijken naar dit 'geheel', alles, de details, onze kennis, boeken, de samenleving, de aarde, de atmosfeer, de mensen, de dieren, de planten. Kijk dan ook naar jezelf die dit 'geheel' ziet waar je zelf onderdeel van bent. Ons wonderlijke bewustzijn. Atomen en moleculen die ons lichaam, een samenhangende levende poel cellen op 37 Celsius houden en onze verbazingwekkend complexe stofwisseling aansturen. Waar komt dat aantsuren vandaan? Natuurwetten? Levenskracht? Wil tot Macht? Miljarden cellen in ons lichaam en miljarden bacteriën in onze darmen en huid voeren een levendige handel in waardevolle stofjes.

We 'weten' een heleboel niet, veel meer dan wat we wel 'weten'. Want hoe meer we 'weten' hoe meer we niet 'weten'. Alles hangt samen weet u nog. We hebben geen idee waarom onze lichaamsthermostaat soms hoger staat en wat de precieze functie van koorts is. Je kunt stellen; ongetwijfeld zal het een functie hebben. Als je ziek bent krijg je soms koorts. Aan het koortsverloop gecombineerd met andere verschijnselen kun je soms zien wat voor ziekte het is. Dat is al een eerste functie van koorts. Iedere ziekte ziet en voelt weer anders en zo herkennen we wat we hebben en wat we moeten doen. Zou zo maar kunnen. Op het moment heeft de aarde koorts haar atmosfeer warmt op.

De Arondskelk, een plant met een kelkachtige bloem, houdt een insect 24 uur gevangen. De bloemen verspreiden een geur om insecten te lokken. Eerst oogst de bloem het stuifmeel dat op het insect zit om zichzelf te bevruchten. Dan strooit zij haar eigen stuifmeel op het insect dat vervolgens wordt vrijgelaten om weer een andere Arondskelk te bevruchten. Goed uitgedacht kun je zeggen. Maar planten denken niet, tenminste dat is de gedachte tot nog toe. Het is allemaal ontstaan door trial en error, met vallen en opstaan. Tegelijkertijd ooit zal een Arondskelk een insect voor het eerst gevangen hebben. De stekels die zij hiervoor gebruikte zijn vergroeide stuifmeeldraden die een andere functie hebben gekregen. Hoe bestaat het? Daar zit een heel plan achter. Of, de vergroeiing was een mutatie en gaf de plant voordeel.

Wij mensen ‘denken’ dat is de gangbare gedachte. Wij verzinnen betere methodes en oplossingen voor 'problemen' en dat gaat sneller dan de evolutie dat doet. Maar is het wezenlijk anders? Vaak berusten onze ideeën en vondsten op toevalligheden. Wij zien ‘oplossingen’ zoals de Arondskelk die ziet. Het ecosysteem was ook betrokken bij het verzinnen, daar bestond immers de mogelijkheid insecten te vangen. Wij hebben atoomenergie omdat het universum het mogelijk maakt en wij het vinden of er per toeval op struikelen. Dit is geen ‘simpel toeval’ maar ‘ingenieus toeval’ als een onderdeel van een vormende kracht in ons universum. Toeval maakt verzinnen en ontwikkeling mo