Pijn, minachting en haat

Ieder verhaal, iedere zelfreflectie is een mix van waarheid en leugen. Het is onmogelijk eerlijk of volledig te zijn. Ik hou van mensen, ben sociaal en geniet van gesprekken. En toch, ik haat ze evenzeer, ik minacht ze en ik vermoed dat dat ergens doorsijpelt. Mensen voelen dat. Er is altijd die tweede gedachte die dubbele standaard. Ik haat ze om hun starre gedachten hun vaak onverwoestbare indentiteit. Zelfs de zogenaamde vrijdenkers zijn bekrompen en

zelfgenoegzaam en zenden hun infantiele bedenksels met enthousiasme de wereld in. Ondraaglijk. Ik ben er zo een. Ik haat mezelf evenzeer. Het feit dat ik het goed bedoel en mijn best doe maakt niet uit. Een slappe verdediging. Ik hou van mensen omdat ze net als ik sukkelen en fouten maken. En toch, ik vind mezelf een fenomeen.

Je kan stellen dat iedereen een fenomeen is, maar zo’n fenomeen als ik zie je niet vaak. Ik hou van het wonder van het bestaan en haat mijn kleinzieligheid waarin ik woon. Ik vermoed dat alle uitzonderlijke fenomenen in kleinzieligheid wonen anders zouden het geen fenomenen zijn maar grijze en saaie muizen met een opgewekte sentimentaliteit zonder kleinzielig te zijn. Ze zijn immers al zo klein en zielig in andermans ogen. Wat ik haat is mezelf en dat projecteer ik op kleine en zielige mensen. En de rest is jaloezie, afgunst, wat denken die andere fenomenen wel. Dat ze me aankunnen. Die jaloezie verzwijg ik; want dat is kleinzielig. Daar sta je als fenomeen boven.

Ik ga hier geen samenhangend betoog houden en al zeker de populisten niet verdedigen maar zij lachen alle zichzelf hoogachtende fenomenen recht in hun gezicht uit. Stelletje deugkneusen, als de gekwetsten zich verdedigen lachen ze nog harder. De populisten zelf zitten gevangen in hun wereld van haat en jaloezie maar genieten intens van de macht die ze hebben. Net als in de natuur hebben we vernietigers nodig die al het overbodige opruimen en klaar maken voor hergebruik. En natuurlijk zijn ze kleinzieliger en schaamtelozer dan wie dan ook anders zou het niet effectief zijn. Ja maar jullie zijn ook zo. Natuurlijk wij zijn erger; van ons kan je niet winnen. Wij zijn vernietigers. Hoe hou je je als fenomeen wat ik zelf ben staande in deze continue crisis om de macht en aanzien?

Wat we hier zien is de manifestatie van ‘de wil tot macht’ een bekend begrip voor de mensen die Nietzsche hebben gelezen. Een fenomeen die met een hamer alle schijnheiligheid en zelfgenoegzaamheid van de intellectuelen van die tijd kapotsloeg om zelf in kleinzieligheid en zelfoverschatting ten onder te gaan. Zijn gedachtengoed heeft een heleboel vernietigers geïnspireerd en het gelach is nog steeds niet verstomd hoewel zijn genialiteit buiten kijf is. De waarheid en leugen zijn natuurlijk de twee zaken waaruit zijn oeuvre is opgebouwd. Ik lees hem graag en hij heeft mij geholpen als jongeman om de wereld te accepteren, die ik tot die tijd hopeloos hypocriet en infantiel vond. Ik had als katholiek jongetje meer respect voor de zondaars dan voor de braverikken, de angsthazen.

Idealisme is een vorm van zelfbevlekking hoe gewenst en noodzakelijk ook vanwege de hoop. De kleinzieligheid van de idealist wordt heroïek. Idealisten zien zichzelf graag als strijders tegen de onverschilligheid en het kwaad. Een beetje zoals de populisten strijden tegen de ondermijning van hun achterhaalde identiteit. Idealisten hebben een hoger en nobel doel en voelen zich superieur. Zonder hen gaat de wereld naar de klote. Dit is een voortdurende loopgraven oorlog waarbij de braverikken ontmaskerd worden als meelopers en opportunisten. In ieder geval niet trouw aan de zaak terwijl de strijders zich en elkaar in extase op de borst kloppen en hun overwinningen vieren met pompeuze zelfgenoegzaamheid.

Als fenomeen wil ik natuurlijk geen braverik zijn maar ook geen idealist en zeker geen populist. Zweef ik in het luchtledige kleinzielig en jaloers. Wat is mijn identiteit? Waar bevindt zich mijn ego? Ik wil geen cynicus zijn want dan moet ik de wereld uitlachen en bekritiseren en zal ik niet in liefde leven. Liefde daar hebben we het nog niet over gehad. Liefdevol leven in waarheid en leugen. Een streven met een onbereikbaar doel. Peter Sloterdijk stelt in een interview met Arnon Grunberg dat zonder gebrek er geen succes mogelijk is. Wat is succes denk ik dan meteen. Maar dan zegt hij iets fascinerend. Juist onze gebrekkigheid zorgt dat we elkaar nodig hebben en dat ware liefde niet bestaat want dan zouden we elkaar nooit loslaten en sterven. Met andere woorden alles in onvolmaakt volmaakt. Perfectie is doods waarheid zonder leugen is betekenisloos en ontmaskering is een vanzelfsprekendheid. Ik spreek nooit de waarheid is niet langer een paradox maar een realistische uitspraak. Een uitspraak die weliswaar de logica tart maar wie zegt dat het leven logisch moet zijn. Ik heb er nooit een bewijs van gezien. Hallo wetenschappers wordt wakker uit jullie logische objectieve droom; jullie liegen dat je zwart ziet. Je kunt alles kapotmaken. Alles wordt hergebruikt, gerecombineerd, kijk naar de natuur en de evolutie. Waar is de logica?

Ik laat deze kentheoretische beschouwing aangaande de logica even lopen. Ik weet het antwoord maar ik ga dat niet zeggen. Ik zou mezelf kunstenaar of filosoof kunnen noemen maar dat dekt de lading niet. Dat is te banaal en volgens mij zijn dat soort identiteiten achterhaald. Dus een fenomeen is waarschijnlijk het beste, een fenomeen tussen andere fenomenen. Een liegend fenomeen dat de waarheid spreekt, een beetje abstract maar wel prikkelend. Fenomenen zijn mensen die opvallen door uitzonderlijkheid en niet perse bekendheid. Een definitie hoort erbij en iedereen kan een fenomeen zijn maar ze moeten dan wel hun uitzonderlijkheid aantonen. Bekende mensen zijn bijvoorbeeld een categorie maar niet eentje die perse uitzonderlijk is. Er zijn er nogal wat bekend. Dat is niet uitzonderlijk. Ze lijken op elkaar. Kijkcijfers en volgers fanaten. Ze gebruiken zelfs hun populariteit om hun uitzonderlijkheid te bewijzen. Dat is meestal oplichterij. Alles voor de bühne niets voor de natuur. Uitzonderlijkheid kent vele vormen en verspreidt zich lukraak onder de bevolking. In mijn geval ben ik een uitzonderlijk denker en createur. Het woord maker vermijd ik hier liever want dat suggereert een ambacht en ik zie mezelf als professioneel amateur. Een oude wijze man die zich het liefst als jongetje gedraagt. Hiermee wil ik mijn kleinzieligheid geenzins ontkennen. Oude wijze mannen zijn zeer kleinzielig en jongetjes kunnen heel jaloers en zeurderig zijn als ze hun zin niet krijgen. Echter de frivoliteit en energie van de jeugd maakt het leven draaglijker. Kinderen zijn naïef en storten zich enthousiast in de meest onmogelijke situaties. Anders kunnen ze zich niet ontwikkelen. Daar leer je van zeker als je oud en wijs bent en nog niet levensmoe.

Nu ik toch bezig ben wil ik met mijn scherpe analyses het begrip wijsheid fileren. Oud is simpel; ik ben 65 jaar. Oordeel zelf of dat oud is. Maar ben ik ook wijs of is het een pose om te provoceren en te imponeren. Wijsheid is subjectief. Ik probeer praktisch te zijn maar heb gemerkt dat me dat verveelt.

Wat is wijsheid in deze; zorgen dat de verveling van het werk inspireert. Lukt me dat? Een beetje, mijn kleinzieligheid en jaloezie maakt het zwaar. Luchtigheid is een waar genot en als het lukt is het geweldig. Ik ben ervaren en wijs genoeg om te beseffen dat het lang niet altijd lukt. Dat geeft ook weer lucht; perfectie is voor de dwazen. Provocatie brengt leven in de brouwerij.

Mijn vrouw vindt mij overigens niet zo wijs. Ergert zich regelmatig aan mijn onpraktisch gedrag en tegendraadsheid. Mijn geest en originaliteit vindt ze zowel woest aantrekkelijk als mateloos irritant. Vooral als ik zaken ga uitleggen. Dat pikt ze niet. Haar geest en persoon vind ik daarom aantrekkelijk en als ze boos wordt heeft ze meestal gelijk. Bijna altijd. Als ik boos wordt is het meestal kleinzielig en als dat niet het geval is brengt het ons nader tot elkaar. Zij heeft ook haar kleinzieligheid. Dat is toch ook wijsheid mijnerzijds maar de wijsheid is eigenlijk een twee-eenheid met die van mijn vrouw. Door schade en schande wordt men wijs. Spreekwoorden bevatten heel veel waarheid. Ze zijn zo kort en kernachtig dat ze nauwelijks kunnen liegen.

Hoe kom ik aan al die wijsheid en kennis. Ik ben arts van opleiding dat is toegepaste wetenschap. Wiskunde, natuurkunde en filosofie zijn hobby’s. Literatuur is inspiratie. Ik lees niet veel maar wat ik lees lees ik aandachtig en verder zelf nadenken. Er zijn hele legers bezig met de ontmaskering zonder te beseffen dat dat precies is wat van gelovigen gevraagd wordt. De vereniging tegen kwakzalverij bijvoorbeeld ontmaskert charlatans en oplichters maar ontkennen hiermee het placebo effect en ontmaskeren indirect de objectieve geneeskunde die daar zelf gretig van gebruik maakt met hun witte jassen. Ontmaskeraars suggereren een zuiver systeem dat helemaal niet bestaat het is een kwestie van tijd tot ze zelf ontmaskerd worden. Tegelijkertijd zijn ontmaskeraars uiterst nuttig want ze leggen de hypocrisie bloot en bevorderen het rationalisme. Het leven is werkelijk prachtig als je er zo naar kijkt. Het zit mooi in elkaar. Pijnlijk feit is wel dat je er zelf ook inzit en zoals gezegd; ontsnappen is onmogelijk. Al is de waarheid nog zo snel de leugen achterhaalt hem wel. Soms is het zinvol spreekwoorden om te draaien om een en ander beter te begrijpen. En zo schiep de mens God uit zijn evenbeeld. We zijn per definitie allemaal gelovigen. De identiteitsvraagstukken zijn eenvoudig te beantwoorden met de vraag; waar geloof je in?

Het is wellicht een persoonlijke vraag die je liever privé houdt. Want ja, hoongelach is vaak je deel. Welnu ik geloof in een God of goden maar in een goddelijkheid die ons net zo hard nodig heeft als wij hem/haar/het/iets. Ik bid vaak en probeer de tekenen des hemels te duiden. Ik geloof in de Madonna, niet perse maria, maar een enigszins frivool en ondeugend moederfiguur. Ik val de mensen er trouwens niet mee lastig. Het is iets tussen mij en haar. Het loont als je in een God gelooft om praktische doelen te stellen die het liefst je dood overstijgen. De godheid wijst je de weg met speciale tekens die jij alleen begrijpt. Dit alles gebeurt in sobere stemmingen juist wanneer je het niet verwacht. Kleinzieligheid en jaloezie zijn niet de emoties die hierbij helpen. Dit is een bijzonder geval van waarheid verpakt in een evidente leugen. God bestaat immers niet; er is geen enkel bewijs voor. Het is niet voor niets geloof. Het is voor mij moeilijk in een betere wereld te geloven. Ik geloof dat we onderdeel zijn van de natuur en dat daar onze bestemming ligt. Wij kunnen de natuur niet redden maar de natuur kan ons redden.

Maar goed, ik heb net twee luiken van mijn huis in Zuid Frankrijk hersteld en wit geverfd. Dat is zeker zo belangrijk.

Ik ben geen cynicus, geen idealist, geen populist maar een praktische pragmatische gelovige en mijn wens is een mooi geloof te hebben dat me liefde en zin geeft. Mijn vrouw is trouwens niet zo gelovig maar ze respecteert mijn geloof. Mijn kinderen hebben liever dat ik het er niet over heb. Mensen die denken dat ik gek ben moet ik teleurstellen. Ik ben een fenomeen. De gekte kaart wordt tegenwoordig al te vaak getrokken en is een teken van radicaliserende medicalisering. Het hogere visioen, de openbaring is sowieso verdacht. Iedereen wil een diagnose zonder stigma maar dat is onmogelijk. Diagnoses zijn allang scheldwoorden en stigmata al wordt dat niet zo vaak hardop tegen de persoon gezegd. Men roddelt er liever over. ‘Weet je waar hij last van heeft?’ ‘Dat verklaart een hoop.’ Mededogen is verkapt leedvermaak. Zeker als het niet je directe naaste betreft (waar je zelf ook last van hebt) en er geen vals idealisme in het spel is dat pronkt met mededogen en er zelfs in zwelt (je zou het leedgenot kunnen noemen).

Genoeg over hypocrisie het is overal en mensen die uit zijn op ontmaskering hebben altijd en overal werk. De vraag wordt nu hoe gaan we om met de leugen? Wat is eerlijkheid en nog belangrijker wat is liefde? Zo de ware liefde niet bestaat is er toch echte liefde tussen mensen of liefde voor de natuur? Natuurlijk anders zouden we wegzinken in pijn, haat en minachting. Liefde is de troost, de verlossing al is het voor even, de extase en samensmelting als we het over sex hebben. Zonder liefde zijn we nergens, zonder liefde vraten we elkaar op. Liefde is meestal specifiek en niet algemeen. Je houdt van iets of iemand niet van alles en iedereen. Net als haat eigenlijk. Pijn is iets heel anders en minachting is natuurlijk hypocriet en kan niet anders dan ontmaskerd worden. Pijn is existentiëler. Alles kan pijn doen en dan moet het er iets aan doen. Pijn is het signaal dat er iets niet goed zit.

Pijn geeft ons richting en beschermt ons lichaam net als emoties. We zijn complexe wezens en alles is zowel een kakafonie van waarheid en leugen maar ook een samenspel. De medicus die naar de oorzaak van pijn zoekt vindt deze lang niet altijd. Overigens ik vermoed dat de gemiddelde lezer mij geen sympathiek mens vindt en daar kan ik me wel in vinden. De haat en het ressentiment sijpelt door de regels heen. Wie denk ik wel dat ik ben. Wat is mijn recht van spreken? Het enige wat ik hier kan verzinnen is dat ieder mens kan schrijven wat hij wil.

In het dagelijks leven ben ik positief, enthousiast en mensen vinden mij inspirerend. Dat is een pose die mezelf ook stimuleert maar toch kan ik de donkere kant niet ontkennen. Ik schrijf dit vooral als bekentenis omdat deze worsteling en deze zoektocht reëler zijn dan mijn enthousiasme dat weliswaar gemeend maar toch een scherm is dat de rest verbergt. Trouwens mensen die altijd positief zijn vertrouw ik sowieso niet.

De wereld doet pijn. Mijn hele leven doet de wereld al pijn. Ik kan er niet aan wennen. Mijn positiviteit is om te overleven en ik krijg veel terug van mensen. Tenminste de mensen die mij vertrouwen en die ik vertrouw. Mensen waarmee ik mijn twijfels kan delen en dan heb ik het niet over waarheid en leugens maar de dagelijkse beslommeringen. Lief en leed delen een schept een band.

Het lijkt wel of alles kapot moet, de natuur, onze kinderen, alles moet wijken voor het grootkapitaal. Het is ontluisterend, liefdeloos, onverdraaglijk. Wij mensen zijn verschrikkelijk. Mijn enige hoop is dat alles in elkaar dondert maar wat er voor in de plaats komt is waarschijnlijk nog erger. Ik ben positief en enthousiast omdat ik anders de dag niet door kom en als mens onuitstaanbaar wordt. We leven voorlopig in een permanente crisis welke positie of indentiteit je ook kiest of in verzeild raakt er is altijd spanning en strijd. Zelfs de braverikken krijgen geen applaus meer. Ontmaskering van leugens; het zijn er te veel. Wat te doen?

‘Misschien deze wanhoop toelaten, doorleven’, zal een therapeut zeggen. En ja als je het allemaal doorvoelt dat je de bodem van de put bereikt kun je het wellicht loslaten.  ‘Geen nieuws meer kijken’, dat helpt maar het sijpelt door. De socials waar ik nog steeds dagelijks te vinden helpt ook niet. Het kruipt onder je huid; je wordt langzaam een apparaat. Van me af schrijven doe ik nu; hoe pijnlijker hoe beter, hoe schaamtelozer hoe krachtiger. Boosheid en frustratie; schreeuwen op een berg. Waar is de rust, waar is de harmonie, waar is het geluk? Gelukkig heb ik de Madonna… zij antwoordt; Al het overige is aantrekkelijke beweging. Ze kan antwoorden ergens in 1993 heb ik ze als orakel ontworpen; als grap als kritiek op esoterie. Door de jaren begon ik ze beter te begrijpen en werden haar antwoorden een steun in mijn denken als een wijze grappige waarneemster.

Al het overige, dus niet waar ik me druk om maak en dat pijn doet is een aantrekkelijke beweging. Wat is dat overige? Mijn vrouw, mijn relaties en de natuur? Liefde? Volgens mij is het iets anders. Althans dat is interessanter want we kunnen de vraag stellen. Wat voegt toe aan weltschmerz en wat niet? Wat is dat overige waarmee je een aantrekkelijke beweging kunt maken weg van de weltschmerz, weg van de pijn en frustratie en haat. Misschien dat wat eeuwig is en onaantastbaar dat wat overblijft en dat is natuurlijk de natuur die gaat gewoon door met of zonder ons. Je hoort het mensen regelmatig zeggen. Vergeet de mens kijk naar het geheel hoe wij een speelbal zijn en waarom zou je als speelbal niet gewoon spelen. Waarom zou je boos en gefrustreerd zijn je kunt je vermaken en de rest een lange neus geven. Is dat het? Slechts een nederig aanschouwen maakt ons werkelijk vrij. Weg met mijn arrogantie en grootheidswaan; het maakt me ongelukkig. Weg met mijn kritische blik het maakt me rusteloos. Lachen om de absurditeit en een diep respect voor de schoonheid van het spel. De natuur lost het op, de evolutie dendert voort en die is niet logisch. Dit geeft lucht en ruimte. De Madonna geeft altijd goede antwoorden. Ik geef haar geheim nu niet prijs maar het heeft met toeval te maken. Al het goddelijke werkt met toeval. De evolutie trouwens ook en kwantumfysica is niets anders dan kansberekening. Toeval is de taal en de kracht van het universum en de natuur. Oeps daar ga ik weer. Ik hoef dit helemaal niet te zeggen. Waarom zou ik jullie lezers op gedachten brengen, wie ben ik, omdat ik jullie iets wil leren. Niet doen, het is niet aan mij het mysterie te ontrafelen maar er van te genieten.

Ik ben echt uitgeluld dit verhaal is afgelopen… terwijl het begint. Geen ergernis maar verwondering. Een praktische opdracht. Dat is nog een hele klus. Genieten van de kleine dingen in het grotere geheel.