Stadsgeneeskunde; generale effectieve preventie in steden

Over stadsgeneeskunde waarbij de stadsnatuur ons geneest als wij de natuur genezen.

Het grootste deel (94%) van onze ziektelast (maatschappelijke kosten van ziekte) heeft een scala aan oorzaken, die het best te omschrijven zijn als ‘onze

levensstijl’. Weinig bewegen, ongezond eten, stress en eenzaamheid zijn de belangrijkste langzame moordenaars.

Qua preventie is er nog steeds een focus op individuele gedragswijziging via voorlichting

en diëten (meer bewegen (sport), gezonder eten en stoppen/matigen met roken, alcohol en drugs). We zien deze ‘levensstijl risicofactoren’ nog niet als omgevingsfactoren (hoe meer stress, hoe meer eenzaamheid, hoe meer drugs) en dat zijn ze natuurlijk wel.

Zo lang we ze benaderen als een ‘individuele verantwoordelijkheid’, vallen met name de arme en zwakkere mensen buiten de boot.

Dit geldt in nog sterkere mate voor de

kinderen, die in risicosituaties opgroeien en nauwelijks buiten kunnen spelen, dit tezamen met de oprukkende digitaliseren worden de jongsten via een scherm opgevoed. Dit is funest voor hun verdere ontwikkeling op motorisch, mentaal maar ook wat betreft hun afweer en sociale vaardigheden. Juist de eerste vijf jaren zijn hierbij cruciaal.

Kinderen spelen tot hun tiende graag buiten en laten het scherm voor wat het is als ze hier gelegenheid toe hebben en hun ouders dit enigszins stimuleren. Dit vraagt om een veilige uitdagende en groene omgeving in plaats van de grijze anonieme omgeving waarmee we nu te maken hebben in de stadswijken. Logisch dat ouders hun kinderen niet zonder toezicht buiten laten spelen.

Door onze samenleving zo in te richten dat mensen en vooral kinderen ‘automatisch’ buiten kunnen spelen, elkaar ontmoeten heeft dit een enorme maatschappelijke impact.

De natuur en sociale interactie (onze natuur) doet hier het werk en het kost niets. Win win win voor de volksgezondheid de biodiversiteit en sociale veiligheid. De cijfers zijn indrukwekkend en de onderzoeken stapelen zich op. Formele omgang (werk, positie en inkomen) is belangrijk, arme mensen leven gemiddeld zeven jaar korter en zijn vaker chronisch ziek. Maar ook informele omgang (vrienden, kennissen en netwerk) is zeker zo belangrijk voor iemands welbevinden en gezondheid.

Sinds de jaren ‘60 is informele omgang op wijkniveau (het dorpsgevoel en het elkaar kennen) gestaag verdrongen door formele omgang en professionele hulp. Dit was het ideaal van de verzorgingsstaat, die de ‘zwakke medemens’ nu juist afhankelijker heeft gemaakt van ‘professionele hulp’, die inmiddels kraakt in haar voegen met ellenlange wachtlijsten en vaak matige resultaten. Tegelijkertijd is de noodzaak tot ‘informele omgang’ enorm

verminderd door automatisering en schaalvergroting. Wanneer kom je nog een echt mens tegen die tijd voor je heeft? Deze twee bewegingen hebben ervoor gezorgd dat ‘zwakkere mensen’ (arme mensen, ouderen, zieken en kinderen) meer en meer afhankelijk zijn geworden van ‘formele betaalde omgang’.

Het is gewoon misdadig om dit als individuele verantwoordelijkheid af te doen. Simpelweg omdat het onbetaalbaar en ontoegankelijk is geworden. Zoals gezegd is er volop onderzoek beschikbaar dat een fors gezondheidsrendement aantoont

in het ‘groene’ en daaraan gerelateerde participatie (informele sociale interactie). Mensen helpen elkaar en leren van elkaar en tuinieren, klussen, koken zijn supergezonde activiteiten die je makkelijk samen kunt doen. Hier ligt de weg naar een gezondere samenleving via het dagelijks onderhoud van de stadsnatuur die nu nog een afgetrapte kostenpost is. Terwijl dit de beste investeringsstrategie vormt voor ecologische, sociale en gezondsheidsimpact.

Het vormt als het ware een buffer in de stedelijke publieke ruimte die alle overige ‘individuele’ inspanningen ook beter laat renderen. Dit kan notabene tegen dezelfde kosten die er nu gemaakt worden. Dit

betekent dat we van een minimaal geautomatiseerd onderhoud naar een maximaal gemeenschappelijk onderhoud (zorg voor elkaar en omgeving) gaan. De stadsnatuur is ziek en als wij haar genezen genezen we ook onze natuur. Bovendien het wordt stukken koeler in de stad. Vandaar de naam Stadsgeneeskunde; de (onze) natuur als ‘geneesmiddel’ voor stadswijken via het dagelijks onderhoud, Met deze benadering ontstaat een ‘gezondheidsbuffer’, waarbij de

gangbare individuele ondersteuning ook qua ‘leefomgeving’ collectief wordt vormgegeven in een elkaar versterkend systeem. Preventie avant la lettre.