The Royal Rat Conference
Rotterdam, 17-02-2020
Beste lezer,
Dit is een eerste globale beschrijving van het project ‘Royal Rat Conference’, een vervolg op het Rattenparadijs (2017-2018) met de bedoeling de rat als onderzoeksobject voor stedelijke ontwikkeling te introduceren in een wetenschappelijke en populaire context.
De komende tijd werken we dit concept verder uit om te komen tot een solide projectomschrijving inclusief begroting. Het spreekt voor zich, dat deze tekst voorlopig en incompleet is. Het is voor intern gebruik om de productie handen en voeten te geven. Suggesties, kritiek zijn te allen tijde welkom.
Met vriendelijke groet,
Rini Biemans
The Royal Rat Conference
Basisdocument
Waarom doen we dit?
Met Creatief Beheer trachten we een nieuwe weg te ontsluiten in de wijkontwikkeling. We noemen dit stadsgeneeskunde. Het is een methode waarbij de gemeenschap zichzelf geneest, vandaar de naam. Dit gebeurt middels een transitie van het dagelijks onderhoud van een kostenpost naar een investeringsmodel in groene, gezonde en gezellige wijken.
De huidige ontwikkelingsstrategieën gebruiken het frame ‘problemen en oplossingen’ en veelal zijn dit lineaire processen: als we dit doen, dan gebeurt dat. Een wijkgemeenschap is een zeer complex systeem en lineaire strategieën, waarbij ‘problemen’ worden ‘opgelost’, blijken helaas keer op keer niet te doen wat ze beloven. De stadsgeneeskunde-strategie stuurt aan op ontwikkeling en groei van de gehele gemeenschap en problemen oplossen is een onderdeel van dit proces. Als je achterstandsproblematiek, zoals armoede en eenzaamheid in de grote stad als een ‘probleem’ ziet en niet als een ontwikkeling van de gehele gemeenschap en stad, is dit nooit duurzaam op te lossen.
Oplossingen komen pas als je met het ‘probleem’ en de mensen, die het aangaat, praat, want zo leer je het probleem en de mogelijkheden tot oplossing kennen. Het dagelijks onderhoud is hiervoor het meest aangewezen domein. Hier komt alles en iedereen samen.
Groenonderhoud heeft vooralsnog een laag aanzien, terwijl tuinieren daarentegen als ontspannend en gezond wordt gezien. Dit ontspannen en gezonde werk kun je ook aanbieden in de wijken, met een kleine en overzichtelijke systeemwijziging aan de basis. Hierbij wordt een nieuwe vakman ingezet: de Tuinman(m/v), die samen met bewoners en vrijwilligers de wijk schoon en groen houdt op een ecologische en sociale wijze. Er zijn twee soorten schoon: grijs schoon de stoep die steeds vies wordt en die je steeds schoon maakt. En groen schoon, dat is precies omgekeerd, dat maakt vieze bladeren weer tot compost en bij de juiste beplanting, zuivert het de lucht, absorbeert water. Deze laatste kwaliteit is belangrijk voor alle andere ambities in een stad. Er wordt plotseling veel meer mogelijk.
Dat is wat we nu structureel samen met de gemeente ontwikkelen in de zogenaamde stadsgeneeskunde-trajecten, die we middels het Right to Challenge in de praktijk vormgeven. De meeste mensen zijn van goede wil en in moeilijke omstandigheden leer je elkaar beter kennen en waarderen. Ik heb in de twintig jaar dat we in de zogenaamde achterstandwijken werken veel bewondering gekregen voor de veerkracht van mensen. Ik ben er inmiddels heilig van overtuigd, dat als we problemen op een andere manier benaderen (niet als problemen maar onderdeel van een proces) deze veel makkelijker zijn op te lossen en zelfs nieuwe en kansrijke wegen openen.
De ‘onderkant’ en de ‘ratten’ houden ons als het ware een spiegel voor, waar we onszelf op een nieuwe manier kunnen leren kennen. Ik heb een lichte weerzin tegen de institutionele kunstwereld alsmede de dichtgetimmerde academische wereld. In die zin dat ik er niet zou kunnen werken, maar ik heb grote bewondering voor het vakmanschap en de drijfveren van wetenschappers en kunstenaars. The Royal Rat Conference wil het beste van deze twee werelden (theorie en praktijk) samenbrengen.
Hoe kan de rat ons helpen?
Een van de grootste obstakels met betrekking tot ‘achterstandsproblematiek’ is een achterhaalde en verkeerde beeldvorming rond volksgezondheid, stadsnatuur en rattenoverlast. Deze beeldvorming staat een juiste analyse en simpele, effectieve oplossingen in de weg. Dit zijn overigens vooroordelen die we allemaal hebben zolang we ‘iets’ (een probleem) niet goed kennen.
Tijdens ons werk in de wijken worden we hier keer op keer mee geconfronteerd: mensen die de wijk niet kennen, overdrijven het gevaar en het ‘problematische’; ditzelfde geldt voor de perceptie van ratten: ‘Bah wat vies, dus daar laat ik mijn kinderen niet spelen, want er zitten ratten’. Het feit is dat ratten tegenwoordig nauwelijks nog gevaarlijk zijn voor de volksgezondheid en dat stadsnatuur en buitenspelen juist supergezond zijn. Juist door het toevoegen en goed onderhouden van stadsnatuur wordt het voor de rat een stuk lastiger en voor de kinderen een stuk leuker. De onredelijke ‘angst voor de rat’ is tegenwoordig dus een veel grotere bedreiging voor het gezond opgroeien van kinderen in een groene en gezonde omgeving dan de rat zelf.
De rat staat voor alles wat we van oudsher vies en bedreigend vonden: ‘wilde natuur’, viezigheid, spinnen, wormen en zo voort. We zijn bang voor viezigheid, maar we verontreinigen onze omgeving met veel gevaarlijkere stoffen, die niet vies maar wel schadelijk voor ons zijn. Doorgeschoten hygiëne en antibioticagebruik maken ons juist extra kwetsbaar voor infecties. In een bos vind je geen antibiotica-resistente bacteriën. Dit is in het kort onze verknipte relatie met onze eigen natuur; we behoren er nota bene zelf toe.
We eten vlees, maar durven geen dier te doden. We vervuilen de aarde met plastic, maar modder vinden we vies. We hebben smetvrees, spinnen- en rattenfobie. We schrobben onze huid en verwijderen daarmee onze natuurlijke beschermlaag. We houden onze kinderen weg van die ‘vieze natuur’ en bezorgen ze allergieën en overgewicht. We zijn zoogdieren en zijn gemaakt om in de ‘vieze biologische natuur’ te overleven, maar dan moeten we die wel vroeg leren kennen: ons bewegingsapparaat, ons immuunsysteem, onze ogen, oren en reuk allemaal hebben ze ‘oefening’ nodig. En wat doen wij? We stoppen baby’s in een kinderkamer, box, buggy, houden ze zo schoon mogelijk. We ontzeggen ze hun beste leer- en heelmeester: moeder natuur.
Als arts ergert het me dat we ons focussen op kleine risico’s en de grote risico’s van ons moderne leven compleet negeren. Hoe deze ontwikkeling te keren?
Daar was de rat. Ik dacht dat als we dat beeld als ‘gevaar voor de volksgezondheid’ konden keren, we een wezenlijke stap zouden zetten. Dat was de reden dat we drie jaar geleden het Rattenparadijs hebben bedacht en uitgevoerd. Wat bleek? Het negatieve beeld is vele malen taaier dan we dachten, maar wat we ook ontdekten: de rat is een publicitair genie. Aan media-aandacht geen gebrek en daarbij kwam ook dat de praktijk perfect aansloot met wat we met stadsgeneeskunde ambiëren. Met andere woorden: als we wijken groener, gezonder en gezelliger maken, lossen we automatisch het rattenprobleem op.
In plaats van de rat te bestrijden en te beschimpen, zouden we er beter aan doen ermee samen te werken: wie niet sterk is moet slim zijn. Dat laatste kunnen we nu uitstekend van de rat leren: hoe we slimmer met elkaar en onze stad kunnen omgaan. Een rat is relatief klein en in de ‘vrije natuur’ heeft hij nogal wat vijanden en zou hij nooit zo succesvol zijn geworden als het niet was in de schaduw van ons mensen, die hem hiertegen beschermen. De enige vijand waar de rat zich zorgen over hoeft te maken, zijn wij. Daar is de rat dus in gespecialiseerd en wat we ook doen, hij is niet weg te krijgen. We zijn zogezegd tot elkaar veroordeeld: waarom dan niet van de nood een deugd maken? De rat is een gewoon dier net als wij en niet het vleesgeworden kwaad met een staart. Sterker nog, ratten zijn uiterst sociale dieren en juist hun samenwerking en gezamenlijke slimheid maakt bestrijding tot een onmogelijke opgave.
Onze ervaringen en inzichten, opgedaan tijdens het Rattenparadijs-project, willen we graag communiceren met een internationaal publiek en de Rotterdamse bevolking. Dit is wat de ‘Royal Rat Conference’ beoogt: een wetenschappelijk platform voor ecologische en sociale stadsontwikkeling met de rat als onze gids op weg naar een gezonde stad. We willen de rat opnieuw leren kennen en hem ontdoen van zijn stigmata. De rat als redder van de mensheid, vandaar de toevoeging Royal.
The Royal Rat Conference (eerste concept projectplan)
Streefdatum 23, 24, 25 oktober 2020
Verschillende locaties (nog niet bekend)
Dit project is een vervolg op het Rattenparadijs en maakt gebruik van de inzichten, de ervaringen en het netwerk opgedaan tijdens dit project. Deze internationale conferentie wil stadsontwikkeling vanuit een ecologisch, sociaal en gezondheidsperspectief op de kaart zetten.
Doelstelling
Kennis, kunde en netwerk platform creëren rond ecologische en sociale stadsontwikkeling.
Wetenschappelijke inzichten en praktijkverhalen rond volksgezondheid en risico’s toegankelijk maken voor een breed publiek
Onredelijke angst rond ratten verminderen door realistische informatie.
Door de rat als boodschapper te gebruiken, trek je een aantal onderwerpen automatisch bij elkaar en ontstaat er een duurzame integrale invalshoek op gezondheid, ecologie, sociale interactie en veiligheid. Thema’s die voor een groot deel de leefbaarheid van steden bepalen.
De rat wijst ons de weg naar een gezonde stad
We gebruiken hiervoor de rat als symbool en boodschapper. De rat leeft al duizenden jaren samen met ons en al die tijd zijn we met ze in gevecht. De rat is een gevreesd plaagdier, een nuttig proefdier, een lief huisdier en een prooidier.
Op deze wijze wijst de rat ons de weg naar een gezondere klimaatbestendige stad. We kunnen enorm veel van ratten leren. Ratten zijn niet het probleem maar het symptoom van een ‘zieke stad’. Ratten zijn niet vies, wij zijn vies. Het bestrijden van ratten heeft weinig zin als je niet de oorzaken van het probleem aanpakt. Deze zijn simpel: te veel voedselaanbod in buitenruimte, voldoende schuilplaatsen en nauwelijks natuurlijke vijanden.
Dit keer waarderen we de rat om wat hij is: een zoogdier dat zich heeft gespecialiseerd om in onze omgeving te overleven.
Een conferentie waarbij de rat centraal staat en waarbij we middels de rat als plaagdier, proefdier en huisdier een strategie ontwikkelen om te komen tot groene, gezonde, klimaatbestendige steden.
THE ROYAL RAT CONFERENCE
Productie draaiboek (concept)
Modulaire opbouw
Het draaiboek alsook het festival heeft een modulaire opbouw. Ieder onderdeel staat op zichzelf en wordt verbonden door het programma. Het is mogelijk alles te bezoeken, maar ieder onderdeel op zich trekt weer eigen publiek. Bijvoorbeeld een dienst met een koor van zo’n 30 mensen trekt flink wat vrienden en familie. Zo ook de locaties in de wijk zullen naast een festival publiek ook lokale bewoners trekken.
Productioneel heeft dit als voordeel dat de invulling flexibel kan gebeuren. Sprekers, locaties en budget kan gelijktijdig worden voorbereid en georganiseerd. Zodra duidelijk wordt wat het mogelijk budget wordt kan worden geschaald. Het symposium is het minimale basisconcept, te weten methodiek ontwikkeling zoals omschreven . De publieksprogramma versterkt dit.
Boodschap en vorm
De hogere doelstelling is stadsgeneeskunde (ecologische en sociale stadsontwikkeling) op een samenhangende manier te presenteren en hiervoor gebruiken we de rat, omdat deze (ecologisch gezien) sluiproutes gebruikt en ons keer op keer te slim af is.
Als je dit omdraait heb je een prachtige hoopvolle boodschap, immers de rat heeft zo’n slecht imago en wekt zo’n afschuw op, hij is de absolute underdog, the black horse. Alle betekenis die de rat door de eeuwen heen verzameld heeft als die van negatief naar positief gaat is dat een enorme verbindende kracht. Om deze reden is het ‘culturele gedeelte’ noodzakelijk en met name kwaliteit hiervan is belangrijk. Het betrekken van rattenliefhebbers. De rat is het laagste van het laagste, dus de kwaliteit zou de hoogste van de hoogste moeten zijn. Het is te hopen dat vanwege het idealistische karakter sprekers en artiesten niet de hoofdprijs vragen. Het helpt enorm als deelnemers betrokken zijn bij het onderwerp en er zelf ook baat bij hebben zich hiermee te profileren.
