Hoe maken we het zwerfafvalprobleem waardevol en rendabel

Zwerfafval is al decennia een groot en hardnekkig probleem. Het is sinds jaren een van de grootste ergernissen onder burgers. Het kost bakken geld om het op te ruimen. Ondanks alle voorlichting, statiegeld en boetes neemt het probleem eerder toe dan af. Het lukt simpelweg niet alles op te ruimen en een groot deel verdwijnt als microplastic in het milieu.

Tijd voor een echt slimme oplossing lijkt me. Alles wat we tot nog toe doen en verzinnen lost het probleem niet duurzaam op. Als we het hebben over 'slimme oplossingen' denken we meestal automatisch aan technologie. Deze werken natuurlijk maar verhelpen het probleem niet. Een werkelijk slimme oplossing zou juist geld moeten opleveren. Immers alles waar we aan kunnen verdienen heeft veel meer kans van slagen. Een echt slimme oplossing moet je dan ook zoeken in de categorie waarin je met het opruimen van afval directe waarde creëert en niet alleen abstracte waarde voor de lange termijn. Van kostenpost naar verdienmodel zogezegd.

In Rotterdam rijden afvalwagens rond met de tekst ‘goudtransport’. De gedachte hierachter is hergebruik van grondstoffen en hier zijn de laatste tien jaar enorme stappen gemaakt. Echter het geniepige kleine zwerfvuil, bestaande uit peuken, plastic en metaal is lastiger her te gebruiken. Toch is dit heel goed mogelijk als we anders naar dit afval en de praktijk kijken. Als we de waarde ervan koppelen aan de arbeid om het op te ruimen. Ik zal het kort uitleggen.

Hoe kunnen we zwerfafval waardevol maken en wel zo waardevol dat mensen erom vechten dit te kunnen opruimen. Ik nodig u uit mijn redenatie te volgen en ik garandeer u dat u na het lezen van dit artikel anders kijkt naar zwerfafval en uw omgeving. Laat ik starten met een schets van de huidige situatie hier in Rotterdam.

In Rotterdam en vele andere steden is het groen en schoonbeheer gescheiden. Het groenbeheer wordt aanbesteed en het schoonbeheer wordt hier door de gemeente zelf gedaan. Hier zit een substantiële lek in de cyclus want het groenbeheer maakt niet schoon en het schoonbeheer kan niet goed bij het zwerfvuil dat in de plantperken is gewaaid. Daarnaast slepen ratten en vogels het overal naartoe en knagen en pikken het fijn. In no time is het in kleine stukjes en nauwelijks meer te vinden. Als we een willekeurig stukje groen onderzoeken vinden we hier al snel zakken vol met klein zwerfvuil. Dit is moeilijk bereikbaar en wordt dus meestal niet opgeruimd.

In Rotterdam is veel meer geld beschikbaar voor het schoonbestek dan het groenbestek. Het groenonderhoud bestaat nog voornamelijk uit schoffelen en snoeien. Hoveniers maken meestal niet schoon want daar wordt niet voor betaald. Daar zijn immers weer andere mensen en machines voor. Dit heeft zoals gezegd tot gevolg dat zwerfvuil dat eenmaal in het groen zit daar meestal gewoon langzaam in de grond verdwijnt en het water.

Een probleem moet je bij de wortel aanpakken. Het is veel logischer groen en schoonbeheer te combineren. Schoonmaken en tuinieren ineen. Het liefst zoveel mogelijk handmatig en op maat gesneden. Dit is natuurlijk vele malen duurder dan nu. Dat komt omdat menselijke arbeid duur is. Hier ligt een kans voor open doel.

Als je de noodzakelijke menselijke arbeid tot natuurlijke fitness maakt, productie en therapie ineen. Mensen betalen immers voor therapie waarbij ze bijvoorbeeld oefeningen doen zoals fysiotherapie. Op de sportscholen wordt massaal tegen betaling bewogen voor de gezondheid. Als je dus de arbeid waarbij zwerfvuil opgeruimd wordt tot een gezonde en leerzame activiteit maakt en dit combineert met tuinieren, dat is nog gezonder is, heb je de meest gezonde therapieruimte of sportschool gewoon voor de deur in de wijk. Dat dit werkt tonen we al jaren aan in onze praktijk in Rotterdam.

We gebruiken hiervoor het standaardbudget schoon en groen in een gebied en organiseren het werk zodanig dat het therapeutisch en preventief werkt op het gebied van de volksgezondheid.

Zo maak je van de combinatie opruimen en tuinieren de gezondste activiteit voor mensen denkbaar als het gaat om welbevinden en gezondheid.

We werken maximaal twee uur per dag en dit betekent zo’n 6000 tot 8000 stappen. We betalen een onkosten vergoeding van 2,50 per uur. Alle mensen die dit vijf dagen per week doen hebben hier heel veel baat bij. Het gaat hier om mensen, die chronisch ziek zijn, gepensioneerd of om andere redenen niet kunnen deelnemen aan het reguliere arbeidsproces. Dit gaat natuurlijk langzamer maar omdat we tot tien keer meer mensuren kunnen besteden aan deze nuttige, gezonde en leerzame taak is het resultaat vele malen beter dan met de huidige manier. Het rendement zit in de gezonde arbeid, de groenere en schonere wijk.

Deze aanpak werkt langzaam maar gestaag en lost op de langere termijn meerdere problemen tegelijkertijd op. Het is een trendbreuk in de basis en zorgt voor een menselijke ecologische buffer in de publieke ruimte. De biodiversiteitcrisis en de klimaatadaptatie in steden horen tot de nummer 1 uitdaging van deze tijd. Dit betekent meer groen en biodiverser groen in steden. Menselijke arbeid is hier de enige weg. Menselijk gedrag de oplossing. Machines kunnen niet tuinieren en het kleine afval tussen het groen plukken. Bovendien machines zijn niet gezellig en kunnen niet praten.

Deze oplossing is niet technologisch maar menselijk en dat is belangrijk want de huidige problemen zijn nu juist ontstaan doordat we de buitenruimte hebben verschraald van menselijke interactie. Stress, eenzaamheid, weinig bewegen en slecht eten zijn op afstand de grootste ziekmakers van deze tijd en dan met name bij mensen in de lagere socio economische klassen.

We zitten nu in de paradoxale situatie waar de volksgezondheid van de gehele bevolking daalt en de zorgkosten stijgen. Dit is een onhoudbare situatie.

Dit alles is dus op te lossen door het budget van schoon en groen deels, het hoeft niet eens allemaal, slechts zo’n 10% per wijk in te zetten op deze wijze. Het maatschappelijk rendement is zeer hoog, veel hoger dan welke andere interventie dan ook op de verschillende deelterreinen. Zo maak je van de grootste ergernis; zwerfafval de meest kansrijke route richting een gezonde leefomgeving in steden.

En wat als het zwerfafvalprobleem is opgelost?

Geloof mij, het kan altijd schoner, mooier en gezonder! De bezuinigingen en rendementen zullen maatschappij breed zijn.

Voor meer informatie over de aanpak stadsgeneeskunde.nl en als je wilt meedoen biocrow.nl