Werken met wat je hebt en niets kopen.

In de serie ‘het nieuwe tuinieren’ ditmaal; de verschillen met het traditionele tuinieren in een notendop.

Dat wat ik het nieuwe tuinieren noem heeft een omkering en een uitbreiding in zich ten opzichte van het gangbare tuinieren. Ik zal me op de tuin en het park concentreren want hier wordt traditioneel getuinierd. Dat betekent; er worden gekweekte planten geplant en deze worden beschermd tegen het onkruid dat gezien wordt als ongewenste concurrentie dat bovendien het gewenste beeld verrommelt. De nieuwe tuinier daarentegen laat juist de inheemse natuur toe in de tuin en maakt van de combinatie ‘tuinplanten in de inheemse natuur’ een fraai en biodivers geheel. Hier zit de uitbreiding. Het nieuwe tuinieren is allesomvattend, een samenspel van de tuinier met de natuur. De beperking is de tuin of het park zelf qua ruimte en functie. Het tuinieren is nog steeds evenveel werk als vroeger, maar het werk zelf wordt leuker, gezonder en leerzamer. Groot voordeel is ook; je hoeft geen nieuwe planten meer te kopen. De meeste planten vermeerderen zichzelf en anders kun je een handje helpen met stekken, zaaien scheuren e.d.

Het huidige groenbeheer zit in dezelfde kramp als de agrarische sector. Wat ze doen gaat ten koste van de natuur en dat los je niet op door een beetje te veranderen. Er is bij alle twee een duidelijke trendbreuk nodig. Een ander verdienmodel waarbij alle kosten en baten worden meegenomen. Boeren kunnen niet gewoon doorgaan met wat technische aanpassingen. Het groenbeheer kan niet de natuur herstellen op de manier waarop ze nu bezig zijn. De natuur is geen bouwpakket. Dat je in elkaar zet met planten en onderhoud. Dit is de wijze waarop we nu opereren. Dit sluit de ‘gewone natuur’ in de stad uit en die is nu juist nodig.

De ‘gewone natuur’ vormt gezonde biodiverse ecosystemen al sinds het ontstaan van leven op aarde. Je hoeft niets toe te voegen, de inheemse natuur doet dit werk zelf. Je kunt als tuinier werken met wat er is en aan komt waaien. Je moet het wel onderhouden, aandacht geven. In de stad zijn geen grote grazers. In feite bezetten wij die plek in het ecosysteem als nieuwe tuiniers. We moeten deze activiteit imiteren voor een optimaal resultaat dat kan gelijk opgaan met het fraai maken van een tuin of park. Mooier en vooral dynamischer dan het huidige park- en tuinbeeld; veel meer leven, insecten, vogels en mensen. Een dergelijk park is goed voor mens en natuur. Dat is overigens ook waar de boeren mijns inziens heen moeten; naar een bedrijfsvoering die zowel goed is voor mens en natuur.

In het groenbeheer is deze transitie vele malen eenvoudiger. Net en aangeharkt stadsgroen vervangen door een schone romantische weelderige stadsnatuur is per direct mogelijk en aannemers kunnen gewoon het nieuwe tuinieren omarmen. Ik zal het ze graag leren. De gemeente geeft zo het goede voorbeeld aan de burgers. Er is nog steeds machinale en gespecialiseerde menselijke arbeid nodig. Een Park hoeft echter niet meer te worden heringericht het wordt door de jaren alleen maar mooier en biodiverser. Tuincentra zijn eigenlijk niet meer nodig. Je hoeft de natuur niet te vervangen. Je kunt geen zeldzame planten of insecten kweken. Daarvoor zijn gezonde ecosystemen nodig. Tuincentra zijn gelukkig nog wel nodig bij biologisch moestuinieren en biologisch traditioneel tuinieren.

De natuur zelf is dus ons tuincentra in Park 1943 dat we nu al 4 jaar op deze wijze onderhouden en al die tijd hebben we niets gekocht. De tuinplanten waren er immers al en dus is het enige dat je hoeft te doen ruimte voor de inheemse natuur creëren. Dit spaart veel geld uit op de lange termijn. Maar betekent ook het einde van het huidige verdienmodel van kwekers in de sierteelt. Tegelijkertijd komt er ruimte voor nieuwe ‘levende producten’, die passen bij het nieuwe tuinieren.

Dit alles lijkt me voldoende doorslaggevende argumenten voor gemeenten om hun ‘groenbeheer’ te veranderen. Het kan zelfs geleidelijk en succes is verzekerd. Toch gebeurt het niet. Waarom? De lopende praktijk is heel lastig te veranderen en zit vol richtlijnen, aanbestedingsregels en langlopende contracten. Professionals zijn meer bezig met tegenhouden dan veranderen. Vandaar dat wij het Right to Challenge zijn gestart richting een wijknatuurfonds een fonds met uitvoering die een verbindend middengebied mogelijk maakt en een integrale aanpak introduceert. Om te laten zien dat het wel kan en zelfs heel goed werkt en er mooier uitziet.

Particuliere tuiniers kunnen per direct beginnen, maar lopen vaak tegen de sociale controle van de buren, die willen geen onkruid. Zelfs niet bij de buren. Daarom is het belangrijk dat gemeenten het goede voorbeeld geeft, zodat mensen kunnen zien hoe fraai het is.

Mensen houden van natuur maar hebben geen benul hebben waar de klepel hangt. Bij kennis-kwissen scoren de meeste slimmeriken slecht op ‘natuurvragen’. Laatst nog bij ‘het mes op tafel’ waar de kandidaten de kleur van een korenbloem respectievelijk paars en geel duiden. Ogen als korenbloemen zo blauw.

Ratten zijn vies, de natuur zit vol enge beestjes, een tuin moet je inrichten en onderhouden. Dat soort beelden zijn helaas dominant.

De positieve effecten van ‘natuur’ op onze gezondheid zijn een factor 10 tot 100 groter dan de negatieve effecten. Dat realiseren weinig mensen zich. De feiten spreken echter voor zich. Door kinderen niet zeer jong buiten te laten spelen in de natuur vermijd je een risico van wellicht 1% op een insectenbeet, wond of ‘zeldzame ziekte’, maar mis je een kans van rond de 30% op een betere motorische en cognitieve ontwikkeling, de kans op de helft minder autoimmuunziekten, 15% minder overgewicht en 30% minder depressie. Dit zijn bewezen feiten en er komen er alleen maar meer. Onze mens-natuur relatie is totaal verstoord geraakt. Dat maakt ons en de natuur momenteel ziek. We zien de ‘natuur’ als bedreigend en concurrerend terwijl het nu juist beschermend is.

Dat is voor mezelf een absoluut doorslaggevende argument voor het nieuwe tuinieren. Het herstelt mijn relatie met mensen en natuur om mij heen en dat voelt helend. Dit is het aspect van mijn werk waardoor ik het volhoud en waardoor ik me beter voel.