Dokter Biemans interviewt zichzelf - De omgevingswet en de vierdimensionale mens

Je wilde vanochtend meteen perse een interview doen.

Inderdaad er is zoveel gebeurd en eigenlijk allemaal heel positief.

Maar waarom juist nu ?

Nu heb ik tijd, het is bijna lente en dan gaan we weer naar buiten zogezegd. De winterperiode is voor mij altijd een periode van bezinning, nieuwe plannen en reorganisatie, zodat we iedere jaar het geleerde meenemen in het nieuwe seizoen. Dat is zo gegroeid omdat er in de winter simpelweg weinig te doen is in het groen.

Dit jaar is extra bijzonder, want we zijn een traject gestart ‘breng stadsgeneeskunde in de praktijk’. We hebben gebruik gemaakt van het in de wet mogelijk gemaakte ‘Right to Challenge’ waarbij we de gemeente uitdagen om met ons samen te werken. We hebben dus een radicale keuze gemaakt met als kernboodschap, we doen het goed of we doen het niet. Tegelijkertijd toen Karin en ik die keuze maakten waren we emotioneel en onzeker, omdat na 15 jaar hard werken alles verloren leek te gaan.

Maar het ongekeerde gebeurde, we kregen steun en de gemeente reageerde positief. We zijn nu in gesprek over onze inzet in Bospolder-Tussendijken en dat gaat goed, de eerste vossencontracten worden binnenkort getekend.

Ook is de stadsgeneeskunde groep opgericht vanuit een tweetal netwerkprojecten rond Creatief Beheer; de Urban Country Club en TOPFLOOR. Afgelopen maand zijn we bezig er een ontwikkelconsortium van te maken voor de gezonde stad; onderzoek en praktijkontwikkeling ineen. We wilden een zuivere pilot en nu hebben we eigenlijk de ideale uitgangspositie hiervoor.

Wat zijn dat vossencontracten ?

Dat zijn samenwerkingsovereenkomsten tussen partijen in een Tuinmanfonds. We noemen het vossencontracten, omdat ze over territoria gaan en samenwerking. Naar analogie met de vos, een territoriumdier dat zijn territorium verdedigt tegen indringers en wil uitbreiden en hierbij samenwerkt met andere vossen. Het territorium van personen is altijd een combinatie van werkgebied en identiteit. Mensen worden zenuwachtig als deze basis bedreigt wordt en dus is het goed om hier duidelijke afspraken over te maken.

Zo zijn we met WMO Radar de welzijnsorganisatie in BoTu een vossencontract aan het maken over het doorverwijzen en begeleiden van vrijwilligers. Hierbij zorgen we ervoor dat er een win-win situatie ontstaat en dat we elkaars territoria respecteren. Het voordeel is dat er een automatische peer review (feedbackloops) ontstaat in de uitvoering. We hebben per wijk minimaal 20 vrijwilligers nodig om onze onderhoudstaak te kunnen vervullen. Deze onderhoudstaak wordt geformuleerd in het vossencontract met Stadsbeheer en hier zit ook geld bij. We voeren een reguliere taak uit voor de gemeente. Stadsbeheer zal dus goed opletten of we de afgesproken doelen halen. We kunnen bijvoorbeeld minimale doelen stellen die we in ieder geval kunnen halen. Alles extra is meegenomen en als blijkt dat er in plaats van 20 makkelijk 30 participatieplekken kunnen worden georganiseerd is dat ook prettig. Tegelijkertijd is de kwaliteit van de leer/werkplekken belangrijk en daar letten de deelnemers zelf op en WMO Radar zal ons hier zeker op aanspreken, mochten hier problemen zijn. Alle partijen gaan erop vooruit door dat het werken prettiger is, de output verbeterd, dat is het idee. Maar wel met het bereiken van het hogere doel: groene kindvriendelijke wijken, dit is de gezamenlijke uitdaging.

Klinkt simpel

En dat is het ook. In mijn beleving is het veel simpeler dan hoe we het nu doen. Het probleem is dan ook niet de uitvoering. Daar hebben we veel ervaring in en bovendien daar zijn genoeg capabele mensen werkzaam. Het is de manier hoe we het georganiseerd hebben waardoor de resultaten tegenvallen. Maar hoe krijg je dit inzicht in Godsnaam bij bestuurders binnen; het idee dat de oplossing veel simpeler is dan ze denken.

Ze maken het veel te moeilijk met allerhande denktanks, stadslabs, triple helix clubs of innovatie-hubs. Dit lijkt op paaseieren zoeken met Kerst. Wat je vind is misschien een ei, maar zeker geen paasei. Je moet de oplossing natuurlijk wel zoeken waar hij is; in de praktijk tussen de mensen.

Wat is dan jouw strategie ?

Aha, dat is natuurlijk vragen naar ‘het geheim van de smid’ en dat kan ik eigenlijk niet eens vertellen want ik weet het nog niet precies. Mijn tactiek is altijd in geval van twijfel, doe iets en dan wordt vanzelf duidelijk hoe de vork in de steel zit. Die Challenge heeft veel duidelijk gemaakt en alle gesprekken die ik voer met mensen leveren ook altijd weer nieuw inzicht op. We hebben in ieder geval een stap gemaakt. De mensen en partijen die we om ons heen hebben verzameld zijn zeer divers, kundig en eigenlijk met hetzelfde bezig. Het is inspirerend om samen aan concrete opgaven te werken, dat is vind ik de snelste manier om te leren en elkaar te leren kennen. Maar strategisch gezien is natuurlijk de komst van de omgevingswet de grootste kans voor stadsgeneeskunde.

Hoezo ?

Omdat de omgevingswet de burger moet beschermen tegen ongezonde invloeden vanuit de omgeving en dat is precies wat stadsgeneeskunde nastreeft. Stadsgeneeskunde is een ‘inclusieve stadsontwikkelingstrategie’ die stuurt op gezonde leefomstandigheden voor àlle bewoners van een stad. De omgevingswet en de stadsgeneeskunde groep streven hetzelfde doel na.

In de gemeente Rotterdam is op initiatief van de GGD een kopgroep Omgevingswet gevormd. Maar als je leest hoe ze dit gaan doen vrees ik dat het vooralsnog niet gaat werken.

'De kopgroep fungeert als motor om samen met het sociale domein kansen die de Omgevingswet biedt te benutten'

Maar de omgevingswet gaat toch ook (en juist) over het fysieke domein. De clubs die worden genoemd als zijnde de motor zijn:

GGD, Sport, Cultuur, Jeugd en Onderwijs en Maatschappelijke ondersteuning in de wijk onderzoeken samen hoe zij de fysieke ruimte nog beter kunnen benutten om sociale doelstellingen te ondersteunen.

Dit zijn allen gemeentelijke diensten/clusters met een sociale agenda. Waar zijn de dienst stadsontwikkeling, stadsbeheer en dienst veiligheid want daar moet je uiteindelijke die fysieke ruimte mee benutten zeker als ik de voorbeelden lees waarmee men denkt de aanpak structureel te kunnen inbedden.

Bijvoorbeeld het verbeteren van de bereikbaarheid van werklocaties met openbaar vervoer, keuzes waar welk onderwijs- of zorgvastgoed komt in de gemeente en visie op buitenruimte als sportvoorziening.

Dit is allemaal nog erg instrumenteel in mijn optiek: als dit, dan dat en misschien werkt dat wel. ,Voor elk probleem een oplossing, alsof ieder probleem op zich staat. Dit is wat mij betreft een typisch symptoom van de compleet doorgeslagen medicalisering in onze samenleving die zich toont als betrokkenheid en preventief beleid (we gaan het oplossen).

Dat hoorde ik je laatst ook zeggen bij de gebiedscommissie Delfshaven. Wat bedoel je daar in vredesnaam mee ?

Ze praten daar over vroeg signalering van eventuele verwarde mensen en dit werd gebracht als preventie. Toen heb ik gezegd dat dit juist medicalisering is. Mensen zo vroeg mogelijk het zorgsysteem in krijgen met een diagnose. Er zijn medisch gezien twee soorten preventie: vroeg-diagnostiek en werkelijke verbetering gezondheid van mensen. De eerste gaat erom ziekte zo vroeg mogelijk te herkennen, de laatste gaat erom het ontstaan van ziekte zoveel mogelijk te voorkomen.

Dat is nogal een cruciaal verschil als je erover nadenkt. De meeste mensen denken dat bijvoorbeeld het vroeg opsporen van borstkanker preventie is en mensenlevens redt. Dat is misschien wel zo, maar er is meer, want als je statistische gegevens analyseert zie je dat er op ieder vroege terechte diagnose ook tal van foutdiagnoses worden gegenereerd met de nodige onrust en schade. Er zijn inmiddels flink wat onderzoekers die juist van mening zijn dat de schade wellicht groter is dan de winst. Je wil toch veel liever dat vrouwen gewoon minder borstkanker krijgen.

Stadsgeneeskunde gaat over die vorm van preventie en dat is in mijn optiek ook de enige realistische weg om gezondheid van mensen duurzaam te verbeteren. Gezondheidszorg is nuttig vergis je niet, maar het zou ziekenzorg genoemd dienen te worden. Je wordt namelijk alleen gezonder van gezondheidszorg als je ziek bent en dat wordt je eerder door vroeg diagnostiek. Dit wordt door heel veel mensen niet begrepen. De marketing machine van de farmaceutische industrie doet de rest. Immers aan vroeg diagnostiek valt een hoop te verdienen (tests en behandeling) en niet aan werkelijke preventie (geen tests en geen behandeling). Vandaar dat ik zei dat de medicalisering totaal is als wijkprofessionals in een gebied met een diagnostische bril naar hun bewoners kijken. Het lijkt dan dat ze bezig zijn een ziekenboeg te runnen in plaats van een wijk te beheren en ontwikkelen. Het totaalplaatje verdwijnt totaal en het detail komt naar de voorgrond. Is er met deze persoon iets aan de hand in plaats van is er met de wijk wat aan de hand. Vraag wordt verkeerd gesteld.

Is dat niet wat boud gesteld ?

Nee, vind ik niet. Maar ik begrijp dat het meeste natuurlijk met de beste intenties gebeurd. Alleen zijn die er volgens mij niet als je kijkt naar het grotere geheel: Big Pharma, ziekenhuizen, laboratoria, allemaal geld (winst) gestuurd. Dus wil je een werkelijke preventie moet je dat direct in de wijk organiseren en met een ander verdienmodel dan dat van de gezondheidszorg. De twee horen niet bij elkaar, in mijn optiek gaat stadsgeneeskunde om gezonde leefomstandigheden in wijken en gezondheidszorg om een zo goed mogelijke behandeling van zieken.

Wat is er nu zo positief, want daar begon je toch mee ?

Het voelt of alles eindelijk in elkaar valt. Het meest belangwekkende is wel het feit dat de kwantumfysica eindelijk lijkt door te dringen in de toegepaste wetenschappen en populaire media. Dit zal zeker ons mens- en wereldbeeld doen kantelen met alle gevolgen van dien. Al vanaf de middelbare school ben ik geïnteresseerd in natuur- en wiskunde en dan met name de kwantumfysica. Deze schetst een magische wereld die onvoorstelbaar is, fascinerend en toch logisch. Hoewel nog weinig wetenschappelijk was bewezen ging ik er stiekem van uit dat het wel bewezen zou worden te zijner tijd. En dat is nu gebeurd, superpositie, verstrengeling, nieuwe theorie zwaartekracht, zelfs kwantumeffecten in ons brein zijn beschreven en kunnen ook experimenteel worden benaderd. Voor mij is dat fantastisch nieuws.

Waarom ?

Het komt erop neer dat wij hoogstwaarschijnlijk vierdimensionale wezens zijn. En dat betekent dat geestverschijningen, wedergeboorte en wat er allemaal niet aan ‘bovennatuurlijks’ wordt vermoed en gelooft in een klap relevant is en niet meer als onzin ter zijde geschoven kan worden. Dat is nogal wat !!! En daarbovenop het feit dat ieder wetenschappelijk bewijs geconstrueerd is vanuit een perspectief. De objectieve onderzoeker is opgenomen in het systeem en verliest zijn absolute waarheidsclaim. Met andere woorden het leven is weer sprookjesachtig en mooi in mijn beleving.

En wat heb je daar aan ?

Dat scheelt nogal, het leven is weer maakbaar, maar op een hele andere manier dan we tot nog toe hebben gedacht en gedaan. Onze vrije wil is weer terug op het toneel en het determinisme is afgevoerd. De grootste uitdaging is hier dat het niet onze 'eigen vrije wil' is, maar 'vrije wil' in het algemeen. Dat is fascinerend en met name als je merkt dat het ook gewoon zo werkt. Je wil iets en het overkomt je. Zo simpel is het natuurlijk niet, maar het voelt wel zo. Heb er april 2016 nog een expliciet stuk over geschreven, maar helaas kwantumfysica is voor velen nog een brug te ver. Ik begrijp dat ze me vreemd vinden, ben eigenlijk niet anders gewend, daarom is het ook zo fijn dat je nu eindelijk niet meer voor gek wordt versleten als je zegt dat onze hersenen met de vierde dimensie werken, omdat ze anders nooit zo snel kunnen processen. Niels Bohr, een van de grondleggers van de kwantumfysica, schijnt gezegd te hebben: 'Deze theorie is vreemd, maar niet vreemd genoeg om waar te zijn'.

OK, ik begrijp het existentiële en filosofische, maar praktisch, wat heb je er praktisch aan ?

Nou als je een vierdimensionaal mens- en wereldbeeld hanteert in de manier hoe je mensen en steden benaderd, verandert werkelijk ons hele beeld van steden per direct. Dat is een immens complex proces, waarbij de vraag wat je eraan hebt, eigenlijk heel erg dom is. Het is alom aan de hand en het is een kwestie van tijd voor dit het dominante discours is. Ik schat hooguit een jaar of tien, als je ziet hoe snel de ontwikkelingen nu gaan. Dit biedt compleet nieuwe oplossingen voor problemen die we nog niet eens kennen. Wat wij als Creatief Beheer hebben gedaan is een handelingsperspectief verbonden aan dit mensbeeld met betrekking tot onze leefomgeving.

Wat is dat handelingsperspectief ?

Het is een perspectief van waaruit je handelt. In dit geval kijken we dus met een kwantumbril naar de dagelijkse onderhoudspraktijk en zien een andere werkelijkheid dan de gebruikelijke. Voor ons is het een gebied met ongekende mogelijkheden en zo zijn we ook ooit gestart. Dat was aandoenlijk naief en eerder een pose als kunstenaar, maar we kregen al snel door; hier zit potentie. Inmiddels struikel je over de groeninitiatieven en wijkcoöperaties. Weet nog goed dat stadslandbouw opkwam zo rond 2008 en alle foto’s werden bij ons op het Proefpark genomen. We waren toen een lichtend voorbeeld. Maar het werd te smal en instrumenteel ingezet, waardoor het duur wordt. Het is dan niet inclusief meer en leidt tot ‘safe havens’ voor creatieve ondernemers en hoogopgeleiden of een hippe zorgboerderij in het sociale domein, maar geen inclusieve stad. Juist het tegenovergestelde, maar het is wel een duidelijk en positief signaal dat mensen initiatief nemen om een andere betere wereld te maken om de hoek in hun eigen wijk. En dat is zeer hoopvol vind ik. Nu is de uitdaging het zo te organiseren dat het zich vormt tot een nieuwe praktijk, die de nadelen van ons ‘modern leven’ buffert in onze directe omgeving; het publieke domein in de stad. Dit is voor iedereen toegankelijk en dus de basis van een integrale fysieke sociale investeringsstrategie voor steden.

Waarom gebruik je zoveel moeilijke woorden ?

Ze zijn niet echt moeilijk, maar ik gebruik ze omdat ik dezelfde taal gebruik als de overheid. Simpel zou ik zeggen, we organiseren het oude dorpsgevoel in een nieuw jasje in de stad. Maar dan is de volgende vraag: ‘hoe doe je dat?’. En dan moet je het toch uitleggen. In de wijk op straat met bewoners hebben we ook vaak dit type discussies en mensen begrijpen het meestal heel goed. Ik praat nu met mensen uit beleid en wetenschap en dan wordt het lastig.

Hoezo lastig ?

Als je geen gedeelde uitgangspunten hebt, praat je langs elkaar heen en kom je niet tot een gemeenschappelijke visie.

Maar goed, die anderen zullen denken; wij hebben ook een visie.

Tuurlijk, maar een visie is geen vrijblijvend iets of een mening. Het beïnvloed de uitkomst van een proces. Samenwerking zonder gedeeld perspectief is niet echt mogelijk, tegelijkertijd wordt juist het perspectief vaak niet goed doordacht. Zo van ‘dat spreekt toch voor zich’. Nou nee dus, het perspectief bepaald waar je uitkomt, de richting die je reist zogezegd en als dat niet dezelfde is, raak je elkaar in het proces kwijt.

Dus vandaar dat ik zo blij ben met het uitgangspunt dat ik eerder schetste. Wij als vierdimensionale wezens in een vierdimensionale wereld, dan zijn we het daar in ieder geval over eens als basismodel. Dit is gebaseerd op de ‘state of the art’ van wetenschappelijke theorie en bewijs. Dus als we toch die kant op gaan waarom hanteren we dit mens en wereldbeeld dan niet binnen de stadsontwikkeling en publieke gezondheid richting toekomstig beleid. De omgevingswet, een wet die uitgerekend onze omgeving reguleert voor de komende 30 tot 50 jaar zou ik zeker vanuit dit perspectief benaderen. In plaats van het verouderde klassieke perspectief dat we nu gebruiken en dat duidelijk zijn beste tijd heeft gehad.

Dus alle mensen die meedoen met stadsgeneeskunde moeten geloven dat wij 4D wezens zijn ?

Wat ze geloven moeten ze zelf weten, maar we gaan uit van een 4D model. Ook omdat de meeste formules die we gebruiken al met meerdere dimensies rekenen. Waarom mag je dat dan niet zeggen? Waarom werken met lichaam en geest, psychisch en somatisch, terwijl al lang vaststaat dat dit artificiele grenzen zijn en dat je in de werkelijkheid nooit de scheiding vindt, laat staan de verbinding. Met mensen die hier niet open voor staan kom je geen stap verder, althans in beleid en wetenschap. In het alledaagse leven gaat het veel meer om de directe basisbehoeften van mensen. Dit is het verlangen gezien en gewaardeerd te worden, ergens bij te horen, nabijheid, zorg en een beetje liefde. Dit zijn stuk voor stuk behoeftes die bevredigd worden door relaties met andere mensen.

De praktijk zal uiteindelijk tonen wat de beste strategie is voor een solidaire maatschappij met gezonde leefomstandigheden. Dat is het mooie we hebben het hier niet over vrijblijvende uitspraken, maar om concrete toepassingen op basis van nieuwe inzichten omtrent ons mensen en de wereld waarin we leven. Ik kan het echt niet anders zien en zie het nut niet meer om iemand proberen te overtuigen, die er sowieso niet in wil geloven. Die tijd is voorbij, heb er wel alle argumenten leren kennen. Ik zie vooralsnog weinig terechtkomen van alle beloftes die gedaan zijn tijdens de crisis om ook de zwakkeren te laten profiteren van de opkrabbelende economie.

Dat laatste klinkt verbitterd.

Ik was ook verbitterd en nog steeds als ik eraan terugdenk, maar heb het een plek gegeven. De meeste mensen zien het simpelweg niet en reageren op de vorm. Er is mij vaak gezegd: ‘Je moet het kunnen bewijzen dan krijg je vanzelf geld’. Er is inmiddels overtuigend bewijs en ook onze projecten waren heel succesvol. Helpt totaal niet, er is iets anders aan de hand en dat zag ik in eerste instantie gewoon niet.

Wat is dat andere dan?

Dat heb ik net uit proberen te leggen ‘it’s the perspective stupid’. Bewijs tegenwoordig is erg manipuleerbaar, een bekende grap onder wetenschappers luidt; je hebt liegen, heel erg liegen en je hebt statistiek. Het hedendaags bewijs is als het wijwater sprenkelen van de katholieken. Op een gegeven moment gelooft niemand het meer. De grap is trouwens dat het best zou kunnen werken; dat wijwater. Maar goed, fakenieuws is dus niet zo’n vreemde term in dit licht. Zonder een 3D bril zie je geen 3D in een film en zonder een 4D bril zie je geen 4D in de werkelijkheid. Nogmaals ik vind dit inspirerend en het werkt in de praktijk.

Wat gaan jullie nu doen ?

We gaan gewoon weer beginnen met de trajecten die we goed kunnen vormgeven samen met partners en gemeente. Binnenkort zal ik hier op de website alle informatie zetten wie, wat, waar en hoe. Daarnaast gaan we bouwen aan een stadsgeneeskunde consortium dat deze aanpak in de praktijk verder ontwikkeld als een algemene methode voor het investeren in de gezondheid van mensen. Als ons dat lukt wordt het gewoon standaard beleid en worden stadswijken ieder jaar groener en kindvriendelijker tegen dezelfde kosten met groeiende baten. Voor een stad als Rotterdam betekent dit 10 miljoen inleg/jaar met vermoedelijk het 5-voudige aan maatschappelijk rendement dat terugkeert via gezondere bewoners, mindere zorgkosten en stijging waarde van het vastgoed. Dat is nog eens een investering in de toekomst van deze stad, stadsnatuur en kinderen. Gewoon de Kuip goed renoveren en stort het extra geld voor het dure nieuwe stadion in een sociaal/fysiek fonds dat doet wat het zegt; de bewoners gezonder maken en de kinderen gezond laten opgroeien. En dus ook de toekomstige spelers van Feyenoord. Dat zou de wereld versteld doen staan en dat willen we toch als Rotterdammers! En vooral niet voor paal staan met een veel te groot stadion en een uit de hand gelopen kostenplaatje: Griekenland aan de Maas.

Ben je daarom de politiek ingegaan ?

Dat heb ik gedaan om Jos Verveen te steunen. Ik ken hem en ik bewonder zijn vechtlust en principes. Dat soort mensen hebben we echt nodig. Ik erger me natuurlijk ook aan de vanzelfsprekendheid waarmee geld wordt overgemaakt door de gemeente naar dit soort commerciële projecten. Ik ben slechts lijstduwer, maar ik vind het een hele leuke en relevante partij geworden met goede mensen op de lijst. Het is een soort nieuwe stadspartij. Ik hoop dan ook dat we 3 tot 5 zetels halen. Rotterdam heeft behoefte aan een kritisch geluid in het midden, anders worden we verlamd door de ideologische discussie ter linker en rechterzijde.