Gezonde Arbeid
Werk wordt vrij algemeen gezien als wenselijk en goed, zowel voor jezelf als de gemeenschap. Ook moreel gezien is de dominante opinie dat iedereen dient te werken voor zijn of haar brood. Ledigheid is des duivels oorkussen, we zijn een vlijtig volkje. Dit staat vaak los van de vraag of het werk dat je doet ook gezond en nuttig is. Als je maar werkt is de gedachte hier.
Waarom is werk zo aantrekkelijk, dat zelfs het feit of het zinvol is er niet toe doet? Als je werkt hoor je erbij en dwing je respect af. Je krijgt betaald en daar kun je weer van alles voor kopen. Maakt eigenlijk niet uit wat voor werk je doet en wie je betaalt.
Maar het nut en de zin van het werk is natuurlijk mede bepalend voor de gezondheidswaarde van het werk. Zinloos werk is ondermijnend en drijft de samenleving op kosten vanwege de negatieve effecten op andere terreinen. Uiteindelijk kost dit de samenleving meer geld dan het oplevert. Wie heeft er baat bij dat dit werk bestaat? En belangrijker zijn deze baathouders ook verantwoordelijk voor de maatschappelijke schade die ze aanrichtten op het gebied van de volksgezondheid?
Het antwoord is simpel, goedkope arbeid levert meer winst op, maar natuurlijk niet als het gezondheidsaspect meetelt. Dit kan dus alleen als de overheid als eindverantwoordelijke partij gezondheidsaspecten van werk niet juist interpreteert en dat is precies wat er gebeurd.
De klassieke arbeidsomstandigheden bevinden zich nog grotendeels op fysiek gebied, veiligheid, goede werkhouding, daglicht, etc. Inmiddels zijn ook sociale en mentale factoren binnengedrongen zoals pesten op de werkvloer en werkdruk. Echter de zin van het werk of de effecten van de beloning op de gezondheid van de werknemer worden niet meegenomen in de analyse.
‘Ongeveer driekwart van al het werk dat in de westerse maatschappij wordt gedaan is niets meer dan zinloze tijdsvulling en draagt niets bij aan een betere wereld. Daaronder behoort het leeuwendeel van de banen in het management, financiële dienstverlening, communicatie, marketing en administratie. Mensen met onzinbanen zijn sterk vertegenwoordigd in de kletsende klasse die excelleren in de media.’ Bron Volkskrant 31 mei 2017
Dit fragment gaat over de kletsende klasse, maar ik wil hier ook de aandacht richten op banen aan de onderkant van de arbeidsmarkt. De stress zit hier vaak in het zeer nuttige maar onderbetaalde en in de geringe autonomie van de werknemer. Bovendien is baanonzekerheid (en schulden) een extra stressfactor. Dit alles bij elkaar veroorzaakt de absurde situatie dat gezonde arbeidsomstandigheden gelden voor alle werkzaamheden en ook voor onzinnige en ongezonde banen. Mensen kunnen op deze wijze langer en gezonder (?) onzinnig werk doen. De arbeidsomstandigheden zijn immers gecheckt en goed bevonden.
Ondanks alle oprechte pogingen werknemers te beschermen en de werkomstandigheden te optimaliseren blijft dus de belangrijkste zaak onaangeraakt; de zin en het nut van het werk. Wij zijn mensen en eigenlijk niet gemaakt om te werken van 9 tot 5 of dol te draaien in een 24 uurs economie. Dat hebben we zo verzonnen omdat het praktisch is en geld oplevert voor werkgevers.
De gedachte dat werk dus altijd beter is dan geen werk is veel te simpel. Neemt niet weg dat stilzitten en niet meedoen in de samenleving ook ongezond is. Werk is dus inderdaad beter mits het ook gezond en nuttig is. Er zijn twee soorten stress, positieve en negatieve, bij de eerste weet je waarvoor je het doet en uit onderzoek blijkt dat deze stress niet ongezond is. Bij negatieve stress heb je stress en het gevoel dat het nergens toe leidt. Deze stress is slopend zo blijkt uit onderzoek. Mensen hebben beduidend meer negatieve effecten van stress als ze iets doen wat ze als zinloos ervaren. De zin van het werk wordt meestal niet meegewogen bij de beoordeling van arbeidsomstandigheden, maar heeft volgens mij wel degelijk een groot niet te onderschatten effect op de gezondheid van werknemers. Als we hier geen rekening houden betalen we uiteindelijk met zijn allen hier de rekening voor.
